شناخت مزاج ها (صفرا)

شناخت مزاج صفرا ( تعریف ، مشخصات فردی ، نشانههای غلبه ،علت ، غذاهایمضر ، غذاهایمفید)

صفرا :

صفرا ترشحات كبد است که رنگ آن زرد می باشد و جزء آتش بودهگرم و خشك است و گرما زیاد تولید می كند (pH ~8.5) . صفرا سبک ترین جزء خون است مانندکف روی خون قرار می گیرد ، موجب تسهیل حرکت خون در عروق می شود زرد رنگ است ، باعثافزایش حرکت روده می شود ، ضد عفونت است موجب تیزی ذهن می شود تحرک آفرین است .

مشخصات فرد صفراوی :

لاغر اندام ، بدن گرم ، پوست خشک ، زبری پوست ، پرکار وفعال ، تمایل به سردی ها و ترشی ها ، رفتار تند و واکنش سریع ، کم خواب ، تحملگرسنگی ، تمایل به هوای خشک ، زردی پوست و زبان و چشم ، تند بودن ضربان قلب و نبض، حس برتری جویی و تسلط .

نشانههای غلبه ی صفرا:

تشنگی وسوزش جگر، زبری پوست صورت، زردی چشم، کدورت ادرار، عصبی شدن، ناراحتی معده، تلخیدهان، کم اشتهایی، حالت تهوّع، سردرد و درد شقیقه، سیاهی رفتن چشم، سرگیجه، خشکیپوست، ترک خوردن پوست دست و پا، گرمی بدن یا داشتن تب، جوشش فم المعده، دیدن خوابهای هولناک، مانند جنگ و ستیز، پوسته پوسته شدن پوست سر ( شوره ی سر ) نمایان شدن لکه های سفیدیا قهوه ای در صورت و یا دیگر اعضای بدن، ریزش مو، ابتلا به بیماری آلو پسی ( ریزش موضعی مو )، علاقه به نوشیدن آب یخ وخوردن یخ، یبوست مزاج، بهانه جویی و تند خویی.

همه یا اکثر نشانه های یاد شده در بیشتر افرادصفراوی مزاج دیده می شود؛ البته میزان بروز این نشانه ها به مقدار غلبه ی صفرابستگی دارد.

علت:

غذاهای چرب و شیرین صفرا را زیاد می كند.

غذاهای مضر برای افراد صفراوی مزاج:

غذاهای چرب و پرحجم ، غذاهای سرخ شده ، گوشت قرمز، کلیه ی غذاهای گرم، ادویه جات تند ، کلیه ی غذاهای ساندویچی ، تخم مرغ ، ماکارونی ،آش رشته ، بادمجان ، سیر، شیرینیجات قنادی و مصنوعی ، تمام مواد لبنی مانندشیر، ماست، دوغ، کره، سرشیر و خامه ، موز ، خربزه ، آناناس ، طالبی ، سس و رب ، شور، آجیل شور ، چای ، قهوه ، نسکافه ، انواع نوشابه های گاز دار ، آب یخ ، غذاهایفریزر شده ، غذاهای زود پز شده ، استفاده از چند نوع غذا با هم، نوشیدن مایعاتهمراه با غذا و یا بلافاصله بعد از آن بریده بریده غذا خوردن ؛ یعنی انسان مدام درحال خوردن باشد مانند تخمه شکستن و خوردن تنقلات ، کلیه ی تنقلات مصنوعی  مانند پفک ، شکلات ، آدامس ، بیسکویت ، یخمک ،نوشمک ، چیپس و. ، انواع دخانیات و مشروبات الکلی که موجب سیروز کبدی می شوند.

عوامل تشدید كننده و مضر عبارتند از عصبی شدن وحرص خوردن ، یبوست مزاج ، تنبلی و عدم فعالیت فیزیکی و خواب زیاد.

علت ممنوع بودن این غذاها برای افراد صفراوی مزاجاین است که pH این غذاهاو نیز pH کبدبالاست. استفاده از این مواد باعث افزایش دمای کبد و ترشح زیاد صفرا و در نتیجه،ایجاد راه بندان در مجاری کبد می شود. این حالت موجب تشکیل سنگ های صفراوی در کیسهصفرا می شود و علائمی نظیر یبوست ، زرد شدن چهره و دردهای شدید در ناحیه ی سمتراست بدن ، در زیر دنده ی راست را در پی خواهد داشت.

نکات مهم :

 پایه مزاج هر فردارثی می باشد ولی ممکن است بواسطه تأثیر عذا و یا محیط کار و زندگی مزاج دیگری براو غلبه کند مثلا ممکن است پایه مزاج یک فرد صفرا باشد ولی بعلت زیاده روی در مصرفعذای های سرد یا کار در کارخانه مواد شیمیایی سودا در او غلبه کند و علائم دو یاچند مزاج در او دیده شود

- ممکن است هر یک از اخلاط در جای خاصی از بدن بطور غیرطبیعی غلبه کند مثلا اگر صفرا در سر غلبه کند موجب سردرد هایی در ناحیه جلوی سر واحتمالا ریزش مو در این ناحیه گردد .

- ممکن است صفرا در دستگاه گوارش غلبه کند که نتیجه آن سوزشجگر و عطش شدید و اگر در کیسه صفرا بیش از حد جمع شود منجر به سرطان کبد می شود .

- غلبه بیش از حد صفرا در استخوان ها باعث پوکی استخوان میشود.

- تابستان فصل گرم و خشک است و اگر در این فصل غذاهای گرم وخشک مصرف بشود باید همراه مصلح آن (اصلاح کننده ضرر) باشد مثلا در صورت مصرف خرماباید پس از آن آب نوشیده شود

- گرم مزاجها بهتر است با غذای خود سماق ، خرفه ، آبلیمو یاسرکه طبیعی مصرف کنند

- افراط در مصرف سردیها باعث غلبه سردی بر بدن می شود ممکناست پایه مزاج فرد گرم باشد ولی در اثر مصرف بیش از حد سردی ها دچار بیماری هایسرد ( مثلا رماتیسم و آرتروز و . . . ) شود و سردی در اندامهای پائینی او غلبه کند.

- صفراوی ها کمتر دچار گرفتگی عروق می شوند .

- قابل توجه خانمها : به شوهر صفراوی باید شربت آبلیمو ،هندوانه و . . .  داد نه شربت زعفران وخوراکی های گرم.

غذاهای مفید برای افراد صفراوی مزاج:

میوه جات و همه یانواع مرکبات ازجمله انگور ، زردآلو ، هلو ، سیب ، گلابی ، کاهو ، مغز خیار، خیار ، هندوانه، گرمک ، آلبالو، گیلاس ، آلو ، گوجه سبز ، لیموترش تازه ، زرشك ، آب زرشک ، تمشك ، بالاخص انار و شاتوت کهاثر معجزه آسایی روی کبد دارند. در حقیقت شاتوت ضد هپاتیت است.

سبزیجات بخصوصکاهو ، اسفناج ، گشنیز ،نخود فرنگی، عدس ، ماش ، جوی دوسر ، لیمو عمانی

هویج فرنگی ،کدو خورشتی، کدو حلوایی

سوپ جو ، آش جو ،نان جو ، بخصوص نان جوی دوسر ، خوراك قارچ ، نوشیدن روزانه حداقل شش لیوان آب خنکنیم ساعت قبل و دو ساعت و نیم بعد از غذا، روغن زیتون ، سالاد فصل همراه بالیموترش تازه و روغن زیتون قبل از غذا ، سوپ جوبا پاچه ی گوسفند و همراه با تعدادی آلو بخارا ، سیبزمینی بخارپز ، بامیه ی خورشتی ، پیاز ،برنج سفید با روغن زیتون.

کشمش ، توت ،انجیر ، برگه هلو و برگه زردآلو ، کنجد ، اسطوخودوس ، بادرنجبویه ، کاسنی ، مغزبادام خام ، آب مرکبات.

شربت عسل طبیعی (عسل به مقدارکم) و لیمو ترش تازه و آب ناشتا به آرامی میل شود. نوشیدن روزانه یک تا سه لیوانآب زرشک، نیم ساعت قبل از غذا و دو ساعت و نیم بعد از آن نیز فوق العاده مفید است.

بذرهایملین مانند خاکشیر ، اسفرزه، تخم ریحان، تخم مرو، بارهنگ و بالنگو، مغز فلوس، شیرخشت، ترنجبین، ترشی جات طبیعی، عسل به مقدار کم و همراه با لیمو ترش تازه و بهصورت شربت شده که به آرامی میل شود.

تخم کدوی خام ، تخم خیار ، مغز تخم هنداونه ، تخمکاهو ، از هر کدام به مقدار مساوی مخلوط کرده آسیا شود و روزی دو بار و هر بار یکقاشق غذاخوری در یک لیوان آب مخلوط گردیده و میل شود.

منابع :

1- قانون در طب                                        ابن سینا

 2- پانزده روز تا سلامتی                              جمشید  خدادادی